ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΚΟΝΙΤΣΑΣ

Ηθη και εθιμα

Τα χωριά της Λάκκας του Αώου αποτελούν μια ξεχωριστή μικρο-ενότητα με δικά της εθνολογικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, που διαμορφώθηκε ιστορικά στην αγκαλιά της λάκκας του ποταμού Αώου που διασχίζει τη Βόρεια Πίνδο και τη Βάλια Κάλντα μέχρι το γεφύρι της Κόνιτσας δημιουργώντας στο διάβα του μια αρκετά ενδιαφέρουσα και από οικολογική άποψη ζώνη. Είναι συνολικά πέντε χωριά στα διοικητικά όρια της επαρχίας της Κόνιτσας, που ταυτίζονται με το ρού του Αώου. Πρόκειται για τα χωριά Ελεύθερο (Γκριζμπάνι) Παλιοσέλι, Πάδες, Άρματα (Αρμάτοβο) και Δίστρατο (Μπριάζα), που με εξαίρεση το Ελεύθερο είναι όλα βλαχόφωνα.

Ιστορικά γεωργοκτηνοτροφικές, και υλοτομικές κοινότητες, παρουσίασαν, όπως και τα περισσότερα χωριά του ορεινού χώρου, έντονη μετανάστευση στο παρελθόν και σήμερα δίνουν την εντύπωση κοινωνιών που αργοσβήνουν με εξαίρεση βέβαια το Δίστρατο.

Υπάρχουν τοπικά έθιμα του Αγίου Δημητρίου, της Πρωτοχρονιάς και της Καθαρής Δευτέρας.

Χαρακτηριστικά τοπικά τραγούδια: Τασιά, Μάρω, Παπαλάμπραινα, Αλεξάνδρα, Ξενιτεμένο μου πουλί, Κοντούλα λεμονιά, Στου παπά τα παραθύρια.

Παραδοσιακή φορεσιά. Χαρακτηριστικά είδη τοπικής αντρικής ενδυμασίας ήταν το μακρύ πουκάμισο, τα τσιπούνια, η φλοκάτα, τα χολέβια και οι μάλλινες βράκες, ενώ της γυναικείας, τα μάλλινα φουστάνια, τα τσιπούνια, οι κεντημένες με γαϊτάνια φλοκάτες και οι μάλλινες κεντημένες ποδιές. Ιδιαίτερη θέση στην παραδοσιακή φορεσιά κατείχε η ενδυμασία του γάμου.

Υπάρχουν πολλά έθιμα και παραδόσεις τα οποία είναι συνδεδεμένα με τα ταξίδια των μαστόρων. Η αναχώρησή και η επιστροφή τους συνοδευόταν πάντα από τραγούδια - αποχαιρετισμού και υποδοχής, λύπης και χαράς, αντίστοιχα - και γιορτές. Παραδόσεις που σχετίζονται με το νερό επίσης δεμένες με την τελετουργία της αναχώρησης των μαστόρων, όπως και έθιμα κατά το χτίσιμο των σπιτιών (σφάξιμο κόκορα, ρίψη νομισμάτων).

Πηγή: http://tsfetsas.pblogs.gr/nomos-iwanninwn-periohes.html